Historia

Erygowanie krzemienickiej parafii datuje się na rok 1491. Jednak na podstawie dostępnych obecnie źródeł archiwalnych, można z dużym prawdopodobieństwem stwierdzić, że parafia powstała około połowy XIV wieku, tuż po założeniu wsi.

Wiadomo, że kościół istniał w roku 1350, gdyż pod tą datą figuruje imię proboszcza Mathiasza – rektora kościoła parafialnego z Kremyenyczy obecnego na spotkaniu duchownych w sąsiedniej Kraczkowej.

Udokumentowana informacja o parafii Krzemienica pochodząca z 1384 roku znajduje się w piśmie legata papieskiego w Królestwie Węgier i Polski – kardynała Demetriusa do biskupstwa w Przemyślu, w którym zatwierdza on pobór dziesięciny dla diecezji z dziesięciu parafii w powiecie łańcuckim, w tym także z parafii w Krzemienicy. Potwierdza to istnienie administracji kościelnej w tej miejscowości w tym czasie.

W roku 1492 Otton Pilecki, właściciel Łańcuta i Krzemienicy, człowiek pobożny, uznawany za dobrodzieja kościołów łańcuckich, wznosi nowy kościół w Krzemienicy. Nie była to pierwsza świątynia, o czym może świadczyć zapis w akcie fundacji kościelnej, gdzie użyto określenia recolendo Beneficia, co oznacza odnowienie beneficji, a więc istniejącego wcześniej kościoła, najprawdopodobniej założonego przez Króla Kazimierza Wielkiego. Ten akt fundacji przenosi kościół na nowe miejsce. Należy przypuszczać, że przyczyną tego było jakieś tragiczne wydarzenie, które dotknęło poprzednią świątynię. Być może zniszczyła ją jedna z licznych klęsk żywiołowych – uderzenie pioruna, czy wezbrany powodzią potok płynący przez wieś. Mógł też ów pierwszy kościół paść ofiarą najazdu tatarskiej hordy. Nowo wzniesiony kościół jak już wspomniano został postawiony na nowym miejscu, tutaj, gdzie stoi obecny kościół św. Jakuba. Miejsce to wyniesione wysoko ponad poziom rzeczki chroniło budowlę przed powodzią, posiadało także walory obronne. Nie zachowały się dokumenty, które opisywałyby tę świątynię. Przekazy głoszą, ze był to obiekt w stylu gotyckim zbudowany z drewna. Rok 1492 jest datą nadania uposażenia majątkowego dla tego, kolejnego już kościoła w Krzemienicy. W rękopisach sprawozdań wizytacyjnych biskupów przemyskich data ta jest oznaczeniem konsekracji świątyni i przypada w październiku, w niedzielę po św. Jadwidze. Rękopisy te zawierają odpis aktu fundacyjnego kościoła wystawionego przez Ottona z Pilczy.

Krzemienicki kościół w roku 1750 został zniszczony kolejnym pożarem. Nie jest wiadomym, jaka była jego przyczyna. Został odbudowany w pierwotnym kształcie kosztem ks. Józefa Napiórkowskiego – proboszcza, Szwarczewskiego – komisarza Lubomirskich i parafian. Odbudowa trwała do 1754 roku i w roku tym kościół był konsekrowany przez biskupa Wacława Sierakowskiego pod tytułem św. Jakuba Starszego Apostoła.

Odbudowa obejmowała szereg ważnych prac budowlanych. Wówczas poszerzono zakrystię, od północy dobudowano kruchtę, a także przedsionek zachodni. W korpusie kościoła wydzielono trzy nawy. W tym czasie wybudowano też drewniany chór. Urządzono zakrystię i wymieniono okna. Cmentarz kościoła otoczono drewnianym ogrodzeniem. Wzniesiono dzwonnicę w tym miejscy, w którym znajduje się obecnie.

Wewnątrz znajdują się siedemnasto- i osiemnastowieczne ołtarze rokokowe i barokowe oraz późnobarokowa ambona z drugiej połowy XVIII wieku.

Jednak kościół z czasem ulegał niszczeniu, a od początku XX wieku na potrzeby parafii był już za mały. Do krzemienickiej parafii należały leżące po stronie północnej Czarna i południowej Grabskie. Na przełomie XIX-XX wieku parafia liczyła już blisko 4 tysięcy mieszkańców. Wtedy to kolejni administratorzy parafii i niektórzy gospodarze zobaczyli potrzebę budowy nowego kościoła i tę myśl zaczęli zaszczepiać wśród mieszkańców. Panująca w tym czasie bieda, zwana przysłowiową „galicyjską”, często głodny i chłodny przednówek, były przyczyną, że myśl o dodatkowym opodatkowaniu się, wywoływała poważne obawy wśród mieszkańców. Parafianie bali się nowego ciężaru, ale raz rzucona myśl o budowie kościoła, zaczęła kiełkować.

Pozwolenie na budowę kościoła otrzymał na piśmie, po wielu latach starań, ks. Stanisław Duda 13 marca 1973 roku. Zapanowała ogólna radość. W kościele odśpiewano uroczyście dziękczynne Te Deum Laudamus. Do prac przystąpiono natychmiast i z wielkim entuzjazmem. Utworzył się nowy komitet budowy, a ludzi do pracy było zawsze dużo, dlatego budowa kościoła postępowała szybko. Lżejsze prace wykonywały kobiety.

2 września 1973 r. w odpust Matki Bożej Pocieszenia odbyło się poświęcenie kamienia węgielnego, czego dokonał ordynariusz przemyski ks. Bp Ignacy Tokarczuk.

31 sierpnia 1975 roku misjami świętymi rozpoczęto przygotowania do najważniejszego w parafii wydarzenia, przeniesienia ze starego kościoła słynącej łaskami figury Matki Bożej Pocieszenia. Niosły ją wszystkie stany – matki, ojcowie, panny, młodzieńcy i dzieci. Umieszczono ją w kaplicy jeszcze prowizorycznie urządzonej. 7 września 1975 roku (również w Odpust Matki Bożej Pocieszenia) przeniesiono Najświętszy Sakrament i ordynariusz przemyski ks. bp Ignacy Tokarczuk w asyście 72 księży i około 15 tys. ludności poświęcił kościół.

Oprócz parafian w uroczystości wzięło udział kilka pielgrzymek: z Lubeni, Białobrzegów, Łańcuta, Kraczkowej, Soniny, Czarnej, Woli Małej i Dąbrówek.

Parafianie zaczęli uczęszczać do nowego kościoła. Całkiem inna architektura budynku, prawie jeszcze puste wnętrze wywoływało u parafian mieszane uczucia. Z jednej strony duża, przestrzenna, murowana świątynia, pełna słońca i światła, z drugiej strony gontami pokryty mały i ciemny kościółek, ale z pięknymi malowidłami i rzeźbami, pamiętający czasy ich dzieciństwa. Może dlatego przechodząc koło niego niejednemu z parafian łza w oku się zakręciła.

Źródła:

Ciba Jan, Kluz Zygmunt: Tożsamość i historia. Obiekty sakralne jako bogactwo duchowe i kulturowe mieszkańców Krzemienicy, Wydanie I, Czarna – Krzemienica 2007.

Liebchen Zdzisława i Krzysztof, Nasza Krzemienica, Wydanie I, Krzemienica 2008.